De zombie apocalypse is zo’n doemscenario waarover al veel gezegd en gesproken is. Het spreekt natuurlijk erg tot te verbeelding hoe de wereld die wij kennen ten onder gaat door de uitbraak van een virus dat mensen wereldwijd doet veranderen in hondsdolle beesten.
Niet voor niets dat de entertainmentindustrie hier goed op inspeelt. Denk maar aan hitseries als The Walking Dead, Kingdom en To The Lake. Wat te denken van films als I am Legend, Shaun of the Undead en World War Z? Zelfs in de wereld van gaming is het een schot in de roos met de games Dying Light, Left 4 Dead en Call of Duty Zombies.
Ondanks de fictieve setting, de miskraam van een slechte mushroom trip, berust het ontstaan van de zombie op de realiteit. Een echt virus dat ons compleet van onszelf doet vervreemden, genaamd rabies. Onder ons Nederlanders in de volksmond ook wel bekend als hondsdolheid.
Rabiës inspiratie voor zombie apocalypse
De mensheid wordt al duizenden jaren geteisterd door hondsdolheid. Je zou kunnen zeggen sinds dat we met honden en katten leven – 2000 BC dus – die als zij ziek zijn het virus kunnen overdragen wanneer zij bijten, krabben of likken.
Het rabiësvirus behoort tot het genus Lyssavirus binnen de familie van de Rhabdoviridae. Het wordt overgedragen via saliva – ofwel speeksel – en zorgt stapsgewijs voor de volgende symptomen:
- Tinteling bij de wond
- Irritatie
- Angst
- Koorts
- Verwarring
- Hyperactiviteit
- Ongecontroleerde opwinding
- Gewelddadige bewegingen
- Moeite met slikken
- Overmatig veel speeksel (door dehydratatie)
- Angst voor water drinken
- Hallucinaties
- Insomnia
- Gedeeltelijke verlamming
- Oorgaanfalen
- Bewustzijnsverlies
- Coma
- Dood
Het kan enkele dagen tot meer dan een jaar duren eer dat de eerste symptomen zich melden. Gewoonlijk betreft het een periode één tot drie maanden, maar dit hangt dus volledig af van de afstand die het virus langs perifere zenuwen moet afleggen om het centrale zenuwstelsel te bereiken.
Via het zenuwstelsel reist het virus af naar het brein, dus hoe dichterbij het brein, hoe eerder er geen weg meer terug is. Iets wat je ook ziet bij een zombie apocalypse:
Rabies is een sluipmoordenaar
Als het virus eenmaal het lichaam is binnengedrongen, gaat het op zoek naar zenuwweefsel. In de huid en spieren doet het niet veel, maar als het genoeg repliceert, kan het bij de zenuwbaan komen, om vanuit daar naar de hersenen te gaan.
Je immuunsysteem detecteert dit niet, omdat het virus onopvallend langzaam reproduceert in het spierweefsel. Omdat de alarmbellen van het immuunsysteem stil blijven, kan het als een sluipmoordenaar zijn weg banen via het zenuwstelsel.
Helemaal naar de hersenen, waar het zelfs ongezien de bloed-hersenbarrière kan doorbreken. Achter deze laatste defensie zal het virus gloreren, omdat het immuunsysteem er zelf dan niet meer bij kan komen.
Het virus heeft het vermogen om binnendringende T-cellen af te breken. Op het moment dat de hersenen overneemt, pakt het cellulaire proteïnen aan, wat leidt tot het afnemen van de hersenfuncties.
Op het moment dat het virus eenmaal de hersenen heeft bereikt, en de eerste symptomen zichtbaar zijn, is het immuunsysteem niet meer bij machte om verzet te bieden.
Wat doet Rabiës met je hersenen?
Hondsdolheid zorgt ervoor dat de hersenen opzwellen tot het punt dat ze de schedel ontgroeien. Door de druk die op de hersenen ontstaat is het wachten op een overbelasting die als het ware een kortsluiting teweeg brengt.
Dit veroorzaakt op zijn beurt een verhoogde gevoeligheid voor licht en andere sensorische input. Deze ervaring is zo erg dat het ondragelijk wordt voor het slachtoffer.
Meester Tacticus
Als het virus de hersenen eenmaal bezet heeft, maakt het via de zenuwen zijn weg terug naar de organen en de speekselklieren. Een meesterzet, want de mond is namelijk waar het overgedragen kan worden op anderen.
Niet voor niets ook dat je niet meer kan slikken of drinken, omdat het virus dan blijft waar het moet zijn.
Bij dieren leidt de hersendruk en honger tot waanzin, waardoor ze andere dieren aanvallen en het doorgeven. Speeksel is de perfecte manier om over te dragen.
Mortaliteitscijfer van 99,9%
Rabiës bij dieren is te behandelen, maar wanneer het virus zijn weg maakt van dieren naar mensen, is er na afzienbare tijd geen geneesmiddel meer voor deze zoönose. Door de manier waarop rabiës langzaam maar zeker het het lichaam en de geest opeist, ligt het mortaliteitscijfer op 99,9%.
Vandaar dat er direct preventief gehandeld moet worden wanneer men door een hond of ander warmbloedig dier is gebeten, gekrabd of zelfs gelikt. Ten eerste moet je de wond zo’n 15 minuten wassen met anti-virale zeep. Als je vervolgens binnen 10 dagen na blootstelling een vaccin toedient, kan de ziekte worden voorkomen. Het vaccin tegen hondsdolheid is 100% effectief als het vroeg wordt toegediend.
Ook heeft een slachtoffer nog steeds een kans van slagen als de invasie wordt vertraagd middels een reeks aan medicatie die het immuunsysteem een boost geeft.
Natuurlijk – en gelukkig – brengt het virus geen echte zombie apocalypse teweeg, toch sterven er jaarlijks sterven meer dan 59.000 mensen aan hondsdolheid. Dit valt misschien in het niet bij de miljoenen die omvallen als gevolg van tuberculose of de griep, maar alsnog sterft er elke 9 minuten ongeveer 1 persoon aan hondsdolheid.
Vooral in Afrika en Azië loopt het percentage hoog op, tot wel 95% van de gehele wereldpopulatie die besmet raakt met rabiës. Bijna de helft van de slachtoffers zijn kinderen onder de 15 jaar zijn. Dit komt doordat mensen hier niet de zorg kunnen krijgen die ze nodig hebben. Niet voor niets dat het geclassificeerd is als een verwaarloosde tropische ziekte. Toch wordt op Wereld Rabiësdag – 28 september – de informatie, preventie en uitroeiing van de ziekte gepromoot.
Zoals in de film
Rabies overleven is dus een kwestie van de plek waar je bent gebeten en de timing waarbij je er iets tegen doet. Niet voor niets dat je in de films en series vaak extreme taferelen krijgt gepresenteerd. Wat begint bij de arm afknellen met een riem, eindigt al snel in het amputeren van een arm of been.
Toch is er een bekend verhaal dat sinds 2003 op het internet circuleert onder de naam ‘Milwaukee Protocol’. Doktoren zijn er toen tot in staat gebleken om de tiener Jeanna Giese uit Wisconsin te genezen van Rabiës, nadat zij was gebeten door een hondsdolle vleermuis.
Het meisje werd 6 dagen kunstmatig in chemisch geïnduceerde coma gehouden, terwijl zij antivirale medicatie kreeg toegediend. Echter bleek later dat zij de behandeling alleen had overleefd doordat zij al antistoffen tegen hondsdolheid in haar lichaam had voordat zij in het ziekenhuis belandde.
Zie hier haar verhaal:
